Siła barwnej sugestii

Punktem odniesienia dla kompozycji malarskich Patrycji Nurkan są zawsze impulsy płynące z otaczającego świata, a istotnym elementem aktu twórczego jest bezpośrednia percepcja i obserwacja natury. Spotkania z występującymi w niej spektakularnymi formami, zjawiskami świetlno-barwnymi stają się źródłem doznań i inspiracji artystycznych. Z mnogości bodźców malarka wyabstrahowuje elementy, które potem analizuje i przekształca; przetransponowane na znaki plastyczne tworzą warstwę obrazową dzieł. Oczywiście kompozycje są odbiciem nie tylko wrażeń wzrokowych, wyrażają rozmaite emocje i doznania (na przykład odczucie ulotności, zmienności, przemijania zjawisk). Autorka nie opatruje prac tytułami, nie chcąc zawężać obszaru możliwych interpretacji swoich prac.

Źródeł inspiracji artystycznych u Patrycji Nurkan można by szukać w obszarach rozmaitych prądów sztuki współczesnej. Dostrzeżemy, że malarka zwraca się głównie ku nurtom zdominowanym przez wartości estetyczne, przez wyrazistą wrażeniowość.

Nawet tam, gdzie (jak np. w op-arcie) dochodzi do głosu czynnik spekulatywny, formy stają się bardziej nośnikiem i źródłem wartości zmysłowych niż dyskursywnych. Wyraziste, nieco komiksowe w klimacie „portrety”, płótna charakteryzujące się żywą i „oderwaną od rzeczywistości” kolorystyką, pozbawione są płaszczyzny dramaturgicznej i symbolicznej. Nie są wizerunkami konkretnych osób. Postać ludzka uzyskuje walor wizualnej syntezy złożonej z geometrycznych form abstrakcyjnych. Liczy się głównie czynnik estetyczny, nawet oderwany od semantycznego nośnika; ten jest tylko pretekstem, wehikułem dla jakości artystycznych.

Szczególne zainteresowania autorki potwierdzają też inne prace, zarówno starsze, tworzące cykl aluzyjnych „pejzaży kosmicznych” (inspirowanych chociażby zdjęciami satelitarnymi), jak i należące do młodszego, licznego już cyklu „optycznego”. Tu także twórczyni skupia się bardziej na aspektach formalnych niż na warstwie treściowej obrazów. Artystka z głębin chaosu wydobywa na powierzchnię – zorganizowane zazwyczaj wokół jednoczącego centrum – elementy strukturalne kompozycji. Ujawnia, w sensie dosłownym i przenośnym, „wnętrze obrazu”, które zaczyna działać jak swoista „puszka Pandory” uwalniająca malarskie żywioły. Ze zmiennej płynnej substancji artystka powołuje do istnienia przestrzeń i formę. Zarówno w pracach odwołujących się do tradycji op-artu, jak i w rozlewnych, aluzyjnych kompozycjach „pejzażowych” rodzą się z tej uwolnionej energii: ruch i rytm; barwy płyną, światło, o charakterze wiru bądź emanacji, walczy o prymat z ciemnością.

Młoda artystka, skupiając się na wartościach malarskich, poszukuje wciąż nowych obszarów artystycznej inspiracji. Jej prace układają się w rozpoznawalne serie; twórczość przebiega wielotorowo.

Obok tradycyjnych, choć różnorodnych, technik malarskich autorka używa wypracowanych indywidualnych, pracochłonnych metod. Ma za sobą także rozmaite próby w zakresie nadrukowywania obrazu na różne powierzchnie. W każdym przypadku obrazy są zazwyczaj efektem – pełnej dyscypliny – rozległej czasowo, żmudnej pracy. Patrycja Nurkan ceni rzemiosło, które jest dla niej istotną jakością i cechą konstytutywną dzieła sztuki. Prace, budując i zwiększając samoświadomość artystki mają w pewnej mierze autotematyczny i autopoznawczy charakter, dotykają istoty aktu twórczego. Demaskują też mechanizmy naszych interpretacyjnych przyzwyczajeń, pokazując, w jaki sposób, nawet często wbrew pierwotnym intencjom twórcy, który nie buduje przecież dosłownego przekazu, z zestroju rozpoznawalnych, albo tylko znajomych elementów obrazowych rodzi się subiektywna jakość semantyczna.

Dariusz Leśnikowski




KATALOG